Eens in de zoveel tijd verandert ons economische stelsel ingrijpend. Dit kan komen doordat de wereldorde verandert of als een systeem onhoudbaar blijkt. Zo was de Florijn vroeger de reservemunt van de wereld, werd het daarna de Pond en uiteindelijk de Dollar door wisseling van de wereldorde. Tot 1971 werd de dollar nog ondersteund door de gouden standaard. De afschaffing van deze standaard gaf centrale banken en overheden de mogelijkheid veel meer geld te drukken en in omloop te brengen. Het hoogtepunt hiervan vond plaats in de Coronajaren 2020 en 2021, waarin meer dan 50% van het totale aantal Dollars in omloop is geprint. Dit heeft mede geleid tot de gigantische bergen met schulden en inflatie die er wereldwijd zijn. De oorzaak is niet, zoals media en politiek vaak beweren, de oorlog en de energiecrisis. Die dragen er uiteraard wel (flink) aan bij. In de woorden van hoofdeconoom Edin Mujagic "Als inflatie een vuurtje is, dan is de geldhoeveelheid het brandhout dat het vuur aan de gang houdt". Tegelijkertijd kunnen centrale banken door de torenhoge schulden de inflatie niet hard aanpakken met rentebeleid. Een patstelling.
Het systeem lijkt te zijn vastgelopen en vaak komen er dan grote veranderingen. Het World Economic Forum lobbyt al jaren voor deze verandering, The Great Reset noemen zij het. Ondertussen lijkt een nieuw digitaal systeem in de maak en zijn centrale banken en overheden er al volop mee aan het experimenteren. Europa en Amerika zijn pilots aan het draaien en aan het onderzoeken. China brengt het al in de praktijk. Een nieuw systeem met digitale munteenheden dus, de Central Bank Digital Currency (CBDC). Een munt die technisch ongeveer zoals een cryptomunt werkt (/zou moeten werken), alleen dan centraal aangestuurd vanuit een bank.
Maar wat kan dit nieuwe digitale stelsel nou gaan betekenen voor jou, mij en ons waterschap? Er zijn veel mooie kansen en voordelen. Allereerst zal het (inter)nationale betalingsverkeer compleet gemoderniseerd kunnen worden. Transacties worden goedkoper, sneller en verlopen niet meer via vele tussenpartijen. Ook zal het de zogenaamde financiële inclusie bevorderen en kunnen de meer dan een half miljard mensen die momenteel uitgesloten zijn van financiële diensten makkelijker aansluiting vinden.
Een ander voordeel is dat alles veel nauwkeuriger geregistreerd zal worden. Hiermee kan fraude makkelijker bestreden worden en komen er meer sturingsmogelijkheden voor overheden en banken. Zo ook de subsidieverstrekkers waar wij als waterschap vaak zaken mee doen. De subsidies die we toegewezen krijgen kunnen zo 'ingesteld' worden dat het alleen uitgegeven kan worden bij bepaalde bedrijven, of aan bepaalde categorieën of een beperkte houdbaarheidsdatum meekrijgen. Dit scheelt ons een hoop administratie- en verantwoordingswerk tussendoor en achteraf.
Maar nauwkeurigere registratie en meer sturingsmogelijkheden betekent zoals altijd ook dat onze privacy in het geding komt. Zo kun je nu op sommige bankportalen al de CO2 voetafdruk zien van bepaalde uitgaven. Nu is dit nog een leuk inzicht. Maar wat nou als we straks CO2-maxima toegewezen krijgen? En je bij het afrekenen van je kroketje in de kantine te horen krijgt; "Sorry, u zit aan uw maximale CO2-uitgaven deze maand. Ik mag u nog wel een biologische snack aanbieden."
Ook zouden er veel gerichter financiële maatregelen genomen kunnen worden tegen bijvoorbeeld protesterende boeren. Met het nieuwe digitale geld zou het ze bijvoorbeeld onmogelijk gemaakt kunnen worden om te tanken zodat de boeren niet meer door het land kunnen trekken om te protesteren. Misschien iets eerlijker dan het compleet bevriezen van de bankrekeningen zoals eerder is gebeurd bij protesterende truckers in Canada. Maar toch schuilen in dit soort maatregelen ook gevaren. In China zien we al verstrekkende overheidscontrole waar je na een aantal wetsovertredingen financieel wordt afgesloten en bijvoorbeeld geen hypotheek meer af kan sluiten. Wie bewaakt de bewakers? Wie garandeert ons dat we niet richting het sociale krediet systeem van China gaan?
